Schematyczna budowa układu pokarmowego:
Jama ustna wyposażona jest w listwy rogowe, które zastępują żółwiom zęby, oraz płaski i mięsisty język. Szczęki żółwia nie są przystosowane do całkowitego rozdrobnienia pokarmu, dlatego jest on połykany w postaci sporych kęsów. Połykanie jest możliwe dzięki śluzowatej ślinie produkowanej przez gruczoły znajdujące się w jamie ustnej. Zwilża ona jedynie pokarm, poza tym nie zawiera żadnych enzymów trawiennych.
Pokarm z jamy ustnej dostaje się do przełyku i dalej do żołądka, który znajduje się poniżej płuc po lewej stronie jamy brzusznej.
Wątroba jest największym organem w ciele żółwia. Pełni ona wiele funkcji w tym jedna z nich to produkowanie żółci. W wątrobie znajduje się mały pęcherzyk żółciowy, który przenosi żółć produkowaną w wątrobie do jelita cienkiego. Obok jelita cienkiego znajduje się trzustka, która wraz z pęcherzykiem żółciowym produkuje enzymy trawienne. Enzymy te wprowadzane są do jelita cienkiego gdzie rozpoczyna się absorpcja substancji odżywczych i płynów. Jelito cienkie jest nieregularnie pozwijane i przechodzi w jelito grube, które zakończone jest kloaką. Czas przejścia pokarmu przez układ pokarmowy zmienia się znacznie w zależności od gatunku, temperatury i diety i może wynosić 3 – 10 dni.
WSTĘP:
Żółw to zwierzę potencjalnie długowieczne, lecz wbrew pozorom niezwykle wrażliwe i przy braku właściwych warunków podatne na poważne choroby. Prawidłowo hodowane żółwie chorują rzadko bądź wcale. Na ogół wiele chorób żółwi początkowo nie objawia się w sposób widoczny dla hodowcy, a kiedy możemy zaobserwować ich objawy stan zwierzęcia może być ciężki. Każdy przypadek wymaga natychmiastowej interwencji.
Choroby żółwi są często wynikiem kilku czynników, wśród których podstawową rolę odgrywają nieprawidłowa dieta oraz złe warunki hodowlane i towarzyszący im stres oraz dyskomfort odczuwany przez żółwia. Negatywny wpływ ma również stres spowodowany poczuciem zagrożenia, a wywołany brakiem możliwości schronienia się, częstym dotykaniem, przenoszeniem bądź męczeniem zwierzęcia. Bywa on powodem osłabienia odporności, co na ogół w połączeniu z innym negatywnym czynnikiem nieuchronnie prowadzi do choroby. Doświadczenie pokazuje, że najzdrowsze są te żółwie, które mogą do woli „wypasać się” na nasłonecznionym trawniku w ogrodzie bez nadmiernej ingerencji ze strony człowieka.
Biegunka
Przyczyny
- Pasożyty wewnętrzne,
- Niewłaściwa dieta (podawanie owoców),
- Niedobór witaminy A
Objawy
- Silnie cuchnący i wodnisty kał
Leczenie
- Konieczne jest zbadanie kału i postawienie diagnozy
- Dostarczanie żółwiowi stale świeżej wody (ew. codzienne kąpiele) w celu uzupełnienia ubytku wody i aby zapobiec niebezpiecznemu odwodnieniu. Wskazane jest czasowo podawanie lucerny (nie jest zalecana jako stały element diety z uwagi na dużą zawartość białka),
- Duphalyte- preparat zawierający elektrolity, witaminy, aminokwasy i dekstrozę (glukoza) lek podawany jest podskórnie lub w formie kroplówki do jam ciała. Podaje się go zazwyczaj przez 3-5 dni
Brak apetytu, anoreksja
Przyczyny
- Różnorodne i zasadniczo bardzo poważne stany chorobowe
- Poważna infekcja pasożytów,
- Dysfunkcja nerek lub wątroby
- Uraz szczęki lub ropień uszu powodujący ból podczas jedzenia,
- Niedobór witaminy A
- Problemy ze wzrokiem
- Anoreksja może mieć też miejsce w okresie pohibernacyjnym
Objawy
- Przedłużający się brak zainteresowania dotychczas lubianym pokarmem pomimo odpowiedniej temperatury w terrarium i zapewnienia odpowiednich warunków
- Efektem jest wycieńczenie i wyniszczenie organizmu
Leczenie:
- Badanie kału, badanie krwi, ogladanie, omacywanie, obserwacja
- Należy bacznie obserwować żółwia, pod kątem ewentualnych innych objawów chorobowych.
- Witamina B complex
Zastosowanie: anoreksja , pobudza apetyt, usprawnia pracę watroby i przewodu pokarmowego
Dawkowanie: w zależnosci od preparatu i proporcji składników. lek podaje się co drugi dzień w dawce 0,5 ml/ kg
Pasożyty wewnętrzne - najczęstszymi pasożytami występują u żółwi są: tasiemce, glisty, tęgoryjce, motylice i owsiki.
Objawy:
- Biegunka
- Wymioty
- Brak apetytu
Leczenie:
- Badanie kału:
- Prazikwantel- lek przeciwpasożytniczy Dawkowanie; lek podaje się podskórnie lub domięśniowo co 2 tygodnie
- Fenbendazol- lek przeciwpasożytniczy Dawkowanie; lek podaje się doustnie co 24h przez 3 dni, lub w wiekszych dawakach co dwa, trzy tygodnie
Wymioty:
Przyczyny i objawy:
- Są zawsze oznaką poważnych schorzeń
- Brak aktywności enzymów trawiennych spowodowany za niską temperaturą
- Poważna infekcja pasożytów wewnętrznych
- Spożycie toksyny
- Posocznica
- Obecność bakterii we krwi
- Mogą ponadto mieć miejsce w sytuacji karmienia siłą lub zbyt gwałtownego przenoszenia, a także jako efekt alergii na określony lek
- Zwracanie pokarmu zależne jest zawsze od przyczyny. Jeśli wymioty są efektem alergii należy natychmiast zmienić rodzaj podawanego leku.
Leczenie:
- Metoklopramid
Zastosowanie; posiada właściwości przeciwwymiotne oraz pobudza perystaltykę jelit
Dawkowanie: lek podaje się doustnie w dawce 0,06mg/ kg u żółwi raczej od 1-10mg/kg
Zapalenie jamy ustnej - Infekcja bakteryjna lub wirusowa
Objawy:
- Obfite ilości śliny
- Kaszel
- Brak apetytu
- Gąbczasty lub serowaty, żółtawy/biały osad w jamie ustnej
- Dziąsła i język mogą być ponadto ciemnoczerwone lub purpurowe albo pokryte czerwonymi pęcherzykami
Leczenie:
- Natychmiastowa izolacja od innych żółwi i zachowanie najwyższej higieny antyseptykiem oraz stosowanie odpowiedniego antybiotyku.
- Ampicilina- antybiotyk
Dawkowanie: lek podawany jest domięśniowo co 24 godziny przez min. 5 dni
- Metronidazol- chemioterapeutyk
Dawkowanie; lek podaje się doustnie co 1-2 dni, lub
- Enrofloksacyna- chemioterapeutyk
Dawkowanie: lek podawany jest domięśniowo, podskórnie lub doustnie co 24 godziny przez okres 7-10 dni. W przypadku podania doustnego lek należy rozcieńczyć wodą lub dodać do pokarmu
- Dexametazon
Zastosowanie: lek posiada właściwości przeciwzapalne
Dawkowanie: lek podaje się domięśniowo raz na dobę
UWAGA!!!!!
Podczas stosowania zbyt długotrwałego lub nieodpowiedniego stosowania antybiotyków może wtórnie dojść do syndromu wyjałowionego jelita.
Zaparcie (zatkanie jelita, głównie okrężnicy
Przczyny i objawy:
- Pasożyty wewnętrzne
- Ciało obce w układzie pokarmowym
- Nieodpowiednia dieta
- Żółw dłuższy czas nie oddaje kału lub ma z tym trudności
Leczenie
- Wskazane jest ok. 30 - minutowe moczenie żółwia zanurzonego do wysokości podbródka w ciepłej (ok. 30 stopni) wodzie oraz zwiększenie ilości błonnika w diecie.Jeśli nie widać poprawy potrzebne jest i zastosowanie środka przeczyszczającego (zwykle jest to olej parafinowy). Często pomaga podanie do zjedzenia korzenia mniszka lekarskiego. Jeśli zaparcie jest efektem inwazji pasożytami konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Często pomocne jest również badanie RTG.
Zatrucie
Przyczyny:
- Spożycie toksyny
- Objawy są różnorodne, zależnie od rodzaju toksyny i stopnia zatrucia, mogą wystąpić wymioty
Leczenie
- Należy znacznie obniżyć żółwiowi temperaturę otoczenia w celu spowolnienia metabolizmu i tym samym spowolnienia wchłonięcia toksyny. Konieczna jest natychmiastowa interwencja weterynarza (tj. podanie węgla leczniczego, płukanie żołądka).
Przerost listwy rogowej
- - Przerost dzioba powoduje podawanie zbyt miękkiego lub/i rozdrobnionego pokarmu
- - Widoczny rozrost listwy rogowej, żółw może mieć trudności w przyjmowaniu pokarmu
- Korekty dzioba powinien dokonać wykwalifikowany weterynarz.
AMEBIAZA
Przyczyny
- Do zakażenia tą choroba dochodzi wówczas, gdy w wodzie, którą piją żółwie znajdują się cysty ameby.
- Do głównych objawów należą wymioty, brak apetytu oraz śluzowate odchody.
Leczenie
- Należy przeprowadzić podając Metranidazol . Kurację stosujemy codziennie przez dwa tygodnie, a po pięciu dniach ją powtarzamy. Jeżeli nie podejmiemy leczenia w odpowiednim czasie, choroba ta może doprowadzić do śmierci żółwia.
SALMONELLOZA
Żółwie mogą być nosicielami pałeczek salmonelli i mogą doprowadzić do infekcji. Żółwie mogą zarazić się od innych osobników, po przez spożycie zarażonej karmy lub niewłaściwe warunkach hodowlane, które to z kolei wpływają na obniżenie ich odporności.
Objawami tej choroby jest długotrwała biegunka z cuchnącymi odchodami, brak apetytu oraz apatyczne zachowanie. Leczenie powinno odbywać się za pomocą antybiotyków.
W przypadku osobników bardzo osłabionych zaleca się podanie glukozy i elektrolitów.
Opracował Jakub Fatyga. (Praca zaliczeniowa stażu w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Warszawie pod opieką lek.wet Agnieszki Czujkowskiej)
