PROBLEMY WETERYNARYJNE JASZCZUREK TROPIKALNYCH LASÓW WILGOTNYCH

Problemy weterynaryjne jaszczurek tropikalnych lasów wilgotnych

Powyższy temat, dotyczył będzie chorób i błędów hodowlanych u jaszczurek z podrzędu Iguanidae, których naturalnym środowiskiem są lasy deszczowe. Szczególnie wyróżnione będą 3 gatunki, mianowicie: Legwan zielony, agama błotna i bazyliszek płatkogłowy, ze względu na to, że cieszą się one dużą popularnością wśród hobbistów terrarystyki .
              Są to duże, nadrzewne jaszczurki, wymagające bardzo zbliżonych warunków hodowlanych, przez co dotykają je podobne choroby.

Warto zwrócić uwagę, że jaszczurki te mimo, że należą do innych rodzin mogą być trzymane we wspólnym terrarium, należy tylko pamiętać, aby było one wystarczająco duże, tak żeby każdy gad miał swój własny rewir.
            

SYSTEMATYKA

Królestwo:    zwierzęta

Typ:               strunowce

Podtyp:               kręgowce

Gromada:          gady

Rząd:   łuskonośne

Podrząd:             Iguania

Rodzina:              agamowate             hełmogwanowate                     legwanowate

Rodzaj:                Physignathus          Basiliscus                                      Iguana

Gatunek:            agama błotna          bazyliszek płatkogłowy            legwan zielony

BIOTOP I PRZYSTOSOWANIA DO TRYBU ŻYCIA

Żyją one w środowisku wilgotnego lasu deszczowego, czyli ciepłym i wilgotnym, oscylującym w przedziale od 25°C do 35°C temperatury oraz 65% - 90% wilgotności.  Wybierają miejsca w pobliżu wody. Często jedna para tego gatunku zasiedla jedno duże, obrośnięte lianami, bromeliami i storczykami, drzewo rosnące na brzegu rzeki. Na miejsce noclegu jaszczurki wybierają zwykle stale tę samą gałąź wiszącą nad powierzchnią wody.
Legwany zielone występują w dość szerokim pasie, od centralnej części Ameryki Pd., do południowej części Meksyku. Poza tym, populacje występują na niektórych wyspach na Oceanie spokojnym i Atlantyckim.
Ojczyzną agamy błotnej jest Azja Południowa-od Tajlandii po południowe Chiny, Wietnam i Kambodżę.
Na stosunkowo niewielkim obszarze Ameryki Środkowej rozciągającym się od wschodniej części Hondurasu przez Nikaraguę, Kostarykę do Panamy, występują bazyliszki płatkogłowe.
              Podstawowym krokiem, aby uniknąć chorób tych gadów, jest zapewnienie odpowiednich warunków hodowlanych, przypominających środowisko w którym żyją naturalnie.

WARUNKI HODOWLANE

Wymiary terrariów:

Bazyliszek płatkogłowy: 170 x 80 x 120 cm

Agama błotna: 150 x 80 x 170 cm

Legwan zielony: 250 x 200 x 200 cm

Jaszczurki te ze względu na swoją wielkość i usposobienie potrzebują bardzo obszernego terrarium, które praktycznie nigdy nie jest za duże. To wymagające w hodowli zwierzęta, stąd zasadniczo nie poleca się ich początkującym terrarystom. Z racji dużych rozmiarów jakie przybierają te jaszczurki potencjalny hodowca musi się liczyć z tym, że w ciągu życia pojedynczego osobnika będzie musiał przynajmniej raz wymieniać zbiornik, a docelowe terrarium zajmie sporą część powierzchni mieszkalnej.

Terraria powinny być wilgotne i silnie zarośnięte roślinnością. Jako podłoże poleca się mieszanki ziemi ogrodowej, torfu i mchu, można również użyć mieszkanki substratu koksowego z piaskiem.  Szczególnie korzystna byłaby szklarnia z tropikalnym, wilgotnym mikroklimatem, silnie zarośnięta i zaopatrzona w duży basen, łatwy do czyszczenia. Woda służy im do picia, pływania, oddawania odchodów. Basenu nie należy ogrzewać grzałkami akwarystycznymi, ogrzewanie, jeżeli jest konieczne należy umieścić pod basenem. Ze względu na zdolności wspinania się tych jasczurek w terrarium powinny być gałęzie, liczne i dość odporne rośliny (np. Philodendron, Monstera, Maranta, Scindapsus, Ficus, Bromeliaceae). Ściany można pokryć korkiem, korą. Żywe rośliny wpływają korzystnie na mikroklimat terrarium, przyczyniając się do zwiększania wilgotności powietrza. Nie powinno zabraknąć ciemnych kątów i gęstej roślinności, gdzie zwierzęta mogą się ukryć. Woda służy tym gadom do picia, pływania i oddawania odchodów.

Oświetlenie
Cykl 12-14 godzinny, regularne naświetlanie UV wpływa pozytywnie na żywotność, barwę i rozmnażanie, naświetlanie codziennie po 20 minut z odległości 1m. Terrarystyczna świetlówka powinna emitować 5% UVB.

Wilgotność 
Wilgotność powietrza w dzień 70-90%, w nocy 90-100%. W czasie pory deszczowej (od maja do listopada) wskazane jest spryskiwać terrarium 2-3 razy dziennie, przez pozostałą część roku 3-4 razy w tygodniu.

Temperatura

Agama: W dzień powinna ona wynosić 25-30°C, a pod promiennikiem ciepła ok. 32-34°C. W nocy temperatura musi być niższa i wynosić od 17- 24°C.
Bazyliszek: Od 28 do 30°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 40°C, nocą koło 22-25°C, wody natomiast 24-28°C
Legwan: Temperatura dzienna w różnych częściach terrarium powinna mieścić się w granicach 25-35°, a nawet do 38°C pod promiennikiem podczerwieni. Temperatura nocna zaś, powinna mieścić się w przedziale 20-26°

               

Żywienie:
Żywienie odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowia naszego pupila. Agamy i bazyliszki jako główny pokarm powinny otrzymywać świerszcze, karaczany lub pasikoniki, jako uzupełnienie diety można podawać mączniki, drewnojady, szarańcze i ryby. Również raz na miesiąc należy podać oseska mysiego lub ciężarna samice gupika, w celu dostarczenia niezbędnej witaminy K.  Czasem można podawać owoce takie jak: papaja, figi, grejpfrut, mango czy też arbuz. W przypadku bazyliszków także warzywa (tarta marchew, ogrodowe zioła), kwiaty. Należy również podawać łatwo przyswajalny wapń, najlepiej każdego dnia. Raz w tygodniu należy podawać odpowiednia mieszankę witamin .
Bezwzględnie zabronione są: owady z żądłami (osy, pszczoły itd.), ślimaki bezskorupowe, larwy much, nabiał, pieczywo, kapusta, sałata, awokado, bluszcz i wiele innych. Jeśli nie jesteśmy pewni czy coś nadaje się jako pokarm, nie powinniśmy tego podawać jaszczurce.

W hodowli Legwana zielonego staramy się, aby 80% pożywienia stanowiły rośliny zielone, a uzupełnienie (20%) dodatki owocowo-warzywne. Do najcenniejszych roślin w karmieniu legwanów należą: mniszek lekarski wraz z jego kwiatami, lucerna, babka lancetowata i zwyczajna, jasnota, liście roślin strączkowych, cukinii, rzodkiewki, koniczyna.

 Należy unikać roślin trujących takich jak: bluszcz, wilcze łyko, tojad, konwalie oraz części roślin psiankowatych, czyli ziemniaków, pomidorów i papryki. Nie możemy również podawać sałaty, rzodkiewki i pietruszki, ze względu na wysoką zawartość szczawianów, ani fasoli, która zawiera puryny. Nie podaje się również białka zwierzęcego, może ono mianowicie sparaliżować system naszego gada. Unikamy również monodiety, staramy się podawać jak najbardziej urozmaicony pokarm.

Legwanom należy dostarczać witamin i wapnia, gdzie spożycie wapnia nie powinno przekraczać dziennie 100mg/kg masy ciała.

CHOROBY

Jak już wspomniano wcześniej, większość chorób wynika z niewiedzy i nieumiejętnego postępowania właścicieli, złego przygotowania terrarium lub złego żywienia. Zarówno legwany, agamy błotne jak i bazyliszki potrzebują ściśle określonych warunków hodowlanych, przypominających mikroklimat lasów wilgotnych.
Każdego z wymienionych gatunków, dotykają bardzo zbliżone problemy weterynaryjne.

Powszechnym i często spotykanym problemem jest stres aklimatyzacyjny po wprowadzeniu jaszczurki do nowego terrarium. Ze względu na swój nadrzewny tryb życia, często łamią pazury, palce czy też końce ogona. Ponadto agama błotna ma skłonność do uszkadzania sobie pyska (spotykane nawet u 70% osobników!).  Częste są również rany (pogryzienia, podrapania) otrzymane w wyniku potyczek z innymi osobnikami lub podczas godów.  Skutkiem zbyt niskiej wilgotności powietrza w terrarium jest uszkodzenie nerek i dna moczanowa, jej nadmiar z kolei może wywołać grzybicę. Jeśli chodzi o temperaturę, jej nadmierny spadek może wywołać wychłodzenie, a nadmierny jej wzrost może powodować przegrzanie organizmu. Źle zainstalowane oświetlenie, jest często przyczyną poparzeń. Jaszczurki mogą też mieć problem z zalegającą wylinką. Inne przypadłości dotykające opisane gatunki to: zatrzymanie jaj, wypadnięcie kloaki, infekcje układu oddechowego, infekcje oczu, zgnilec pyska, ropnie, martwica. Skutkami nieprawidłowo prowadzonej diety, mogą być hiper- i hipowitaminoza. U agamy i bazyliszka – jako mięsożerców, częste są hipowitaminozy K. Bardzo niebezpieczną jednostka chorobową jest osteodystrofia pokarmowa – MBD, której następstwem jest krzywica. Zwierzęta te są dodatkowo nękane często przez pasożyty (zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne) i roztocza.

Opis szczegółowy najczęstszych przypadłości

Stres aklimatyzacyjny
Jest to zespół objawów odstresowych, występujących najczęściej po zakupie gada i zmianie jego miejsca pobytu. Dla każdego zwierzęcia przeprowadzka jest dużym przeżyciem, ale większość jaszczurek szybko przyzwyczaja się do nowego miejsca i szybko zaczyna jeść (wyjątkowo podatne na stres są bazyliszki, gdyż z natury są zwierzętami bardzo płochliwymi).

Objawy:

Przyjmowanie ciemniej barwy

Zamykanie oczu

Odmowa przyjmowania pokarmu

Wpadanie w panikę na widok właściciela

Udawanie martwego

Profilaktyka:

Na początku warto zakryć szyby terrarium ręcznikiem lub kocem, tak aby jaszczurka nie stresowała się dodatkowo przechodzącymi przy zbiorniku ludźmi

Nie wolno dotykać jaszczurki, zbliżać do niej rąk

Nie wolno otwierać terrarium bez potrzeby

Najważniejsze jest to by gad w spokoju przywykł do nowego miejsca

Jeśli niejedzenie przedłuża się, a jaszczurka zaczyna wyraźnie chudnąc i słabnie, konieczna jest wizyta u dobrego lek. Wet., specjalisty od gadów, który poda jaszczurce coś na wzmocnienie i poradzi co dalej robić.

Złamania pazurów, palców i ogona

Długie palce są podatne na najróżniejsze urazy, zdarza się że jaszczurka wetknie palec w siatkę wentylacyjną lub między konary. W ten sposób łatwo może sobie wyrwać pazury, a nawet połamać palce. Rana po oderwanym pazurze zwykle bardzo krwawi. Jeśli jaszczurka nie stresuje się przeprowadzkami, warto ja przenieść na kilka dni do sterylnego terrarium, a ranę odkazić. Pazur po kilku tygodniach odrośnie. Gorsza sytuacja jest w przypadku złamania jednego lub więcej palców. Palce są tak wąskie, że nie da się ich ani usztywnić ani zabezpieczyć przed kolejnymi uszkodzeniami. Jeśli przerwaniu uległy ważne naczynia krwionośne palec zostanie odrzucony. W wypadku złamania palców należy koniecznie udać się do lek. Wet., który stwierdzi czy konieczna jest amputacja czy nie. Jeśli palec jest bezwładny, gad będzie go przydeptywać, co będzie powodowało kolejne uszkodzenia i Duzy ból – w takim wypadku koniczne jest odcięcie palca. Gady bez jednego czy dwóch palców w łapie radzą sobie doskonale i nie maja problemów ze wspinaczka i polowaniem. 

Zwierzęta te często uszkadzają sobie bardzo długie ogony, zdarza się ze końcówka usycha i odpada. W większości przypadków wystarczy obserwować czy wszystko dobrze się goi. Można oczywiście odkazić ranę H2O2. Jeżeli zauważymy, że martwica czy zasychanie ogona bardzo szybko postępuje lub wychodzi poza widoczne uszkodzenie lub jeśli zauważymy zakażenie należy udać się do lek. Wet., który podejmie decyzje o ewentualnej amputacji i dalszym leczeniu.

Uszkodzenie pyska

Najbardziej słyną z tej przypadłości agamy błotne, w zasadzie bardzo ciężko znaleźć agamę z zupełnie nieuszkodzonym pyskiem. Najczęstszą przyczyną jest zbyt małe terrarium, przez co gady chodzą wzdłuż szyby i trą o nie pyskami. Okaleczenie może tez nastąpić przez atak paniki , na skutek którego agama wbiega na szybę z dużą prędkością. Ważne jest tez, aby w terrarium była dostateczna ilość konarów i roślin, wtedy agama nie ma możliwości skakania z dużych wysokości wprost na szybę. Bardzo ważna jest codzienna zmiana wody w basenie, ponieważ agama po uszkodzeniu pyska może wejść do basenu i tym samym doprowadzić do zakażenia rany brudną wodą.  Jeśli nasza agama przejawia takie zachowania trzeba jak najszybciej zabezpieczyć terrarium.

Leczenie:

W przypadku niewielkich ran wystarczy je przemyć H2O2, rozległe rany lub infekcje pyska wymagają skontaktowania się z lek. Wet., który podejmie właściwe kroki, by pomoc zwierzęciu
 na skutek skoku z dużej wysokości, może dojść do uszkodzenia nawet kości pyska – w takim wypadku wizyta u lek. Wet. Jest konieczna.

Zgnilec pyska
Jest to zakaźne zapalenie jamy ustnej, najczęściej wywoływane przez bakterie z rodzaju Pseudomonas lub Aeromonas. Najczęściej występuje u agam, u których doszło do zakażenia przez kontakt uszkodzonego pyska z brudna woda w basenie. Przyczyna zapalenia może być tez ropień. 

Leczenie:

Należy się udać do lek.wet., który zastosuje odpowiedni antybiotyk, stosuje się także przemywanie jamy ustnej roztworami antyseptycznymi oraz podaje witaminy B i C.

Profilaktyka
Aby nie dopuścić do rozwinięcia się choroby, należy zapewni jak najlepsze warunki bytowe, zróżnicowaną bogatą w witaminy i mikroelementy dietę oraz dbać o czystość wody w basenie.

Problemy z wylinką
Jeżeli widzimy poprzyklejane na całym ciele jaszczurki twarde, niewielkie kawałki wylinki, które tygodniami nie chcą zejść, oznacza to, że jaszczurka ma poważny problem z wylinką.

Przyczyny:

Zbyt niska wilgotność powietrza

Niedobór witamin  w diecie

Zbyt mocne oświetlenie UVB

Złe ogrzewanie

Grzybica

Infekcja skóry

Leczenie:

Do basenu wlewamy letnia wodę i delikatnie wkładamy tam jaszczurkę tak, aby się nie wystraszyła. Dłuższa kąpiel powoduje rozmięknięcie starej skóry i pomoże ja zrzucić. Można również podać witaminę A. Absolutnie nie można ciągnąc za stara skórę, ponieważ bardzo łatwo można w ten sposób zranić gada.

Skaza (dna) moczanowa:
Przemiany białka w organizmie gada kończą się wraz z powstaniem kwasu moczowego, który jest  za pomocą nerek usuwany z organizmu. W przypadku:
- Nadmiernej podaży białka w karmie (pokarmy zwierzęcej oraz karmy dla psów i kotów)
- Uszkodzenia nerek przez:
                - nieodpowiednie nawodnienie organizmu przy nadmiernej podaży białka lub antybiotyków   (zbyt niska wilgotność lub brak dostępu do czystej wody)
                - nadmiar fosforu w diecie
                - choroby bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze
                - toksyny i metale ciężkie.
W takim przypadku dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego i jego soli we krwi (hiperurikemia), co doprowadza do precypitacji kryształów moczanowych w obrębie narządów wewnętrznych i stawów. Stan chorobowy związany z odkładaniem moczanów w obrębie narządów wewnętrznych - nazywamy dną trzewną (trzewiową) (kryształy odkładają się w wątrobie, nerkach, śledzionie, osierdziu, jelitach oraz w tkance podskórnej i pod językiem), a w obrębie stawów-dną stawową (powstają guzki dnawe).

Objawy:
- osowienie
- odwodnienie
- nadmierne pragnienie/nadmierne wydalanie moczu
- zaburzenia termoregulacji
- żółtawy mocz
- spadek tonusu mięśni
- obrzęk stawów i kulawizna (dna stawowa)
- obrzęk i dysfunkcja narządów wewnętrznych

Leczenie:

W większości przypadków nieskuteczne, gdyż zmiany w obrębie nerek oraz złogi moczanów są zmianami nieodwracalnymi. Leczenie powinno zostać rozpoczęte od zmiany diety i właściwego nawodnienia organizmu. Należy wyeliminować potencjalne przyczyny uszkodzenia nerek.
W przypadku legwanów, ażeby zapobiec tej chorobie należy przede wszystkim wyeliminować z diety karmę wysokobiałkową pochodzenia zwierzęcego.

Wychłodzenie, przegrzanie i poparzenia
Wychłodzenie organizmu gadów tropikalnych jest bardzo niebezpieczne. Istnieją dwa podstawowe zagrożenia- przewóz zwierzęcia w zimie i ucieczka gada z terrarium. Do przewozu gadów najlepiej stosować styropianowe pojemniki z włożonym do środka termoforem. Z własnego doświadczenia wiemy, że do ogrzewania pojemnika idealnie nadają się ogrzewacze do rąk używane przez narciarzy.

Przekroczenie górnej granicy o 5-10°C może skutkować przegrzaniem i poważnymi uszkodzeniami narządów wewnętrznych.

Objawami przegrzania są: 

otwieranie pyska, przez co gad próbuje się schłodzić, 

przesiadywanie na kratkach wentylacyjnych, 

szukanie zacienionego miejsca, 

przebywanie większości czasu w basenie, 

próba zakopania się w podłożu lub wciśnięcia się za elementy wystroju.

Leczenie w przypadku przegrzania:

Przegrzanego gada należy jak najszybciej przenieść do chłodnego pomieszczenia. Stopniowe obniżanie temperatury wewnętrznej ciała można uzyskać kąpiąc pupila w letniej (nie zimnej!) wodzie.

Poparzenia

Zdarza się, że jaszczurka poparzy się o sprzęt zamontowany w terrarium. Z reguły sprawcami poparzenia są dostępne w wielu sklepach skałki i kamienie grzewcze, które absolutnie nie mogą znaleźć się w terrarium. Oprócz tego przyczyna poparzeń mogą być zbyt blisko umieszczone żarówki grzewcze, zbyt duża moc żarówek grzewczych.
W takiej sytuacji należy skontaktować się z lek. Wet., który zastosuje odpowiednie maści lub opatrunki. Następnie jaszczurkę przenosimy do osobnego terrarium, gdzie zamiast ściółki stosujemy papierowe ręczniki.

Problemy z witaminami

Głownie dotyczą one gospodarki wapniowej i związanej z jej zaburzeniami hiper- lub hipokalcemii.

Hipokalcemia

To stan, w którym stężenie wapnia w organizmie gada spadł do krytycznego poziomu. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja, która zwykle prowadzi do zmian fizycznych: krzywicy, MBD albo śmierci legwana. Najbardziej narażone na skutki hipokalcemii są młode osobniki.

Najczęstsze przyczyny hipokalcemii:

- Niewłaściwa dieta. Nadmierna ilość szczawianów w spożywanej roślinności
- Brak właściwej suplementacji
- Brak źródła UVB. Nie zachodzi synteza wit. D3 w organizmie
- Zaburzenia metabolizmu. Uszkodzenia narządów absorbujących (wątroba, nerki, jelito cienkie)

Hiperkalcemia

To stan odwrotny do hipokalcemii, jednak niemniej niebezpieczny. U gadów wynika zwykle z powodu złej suplementacji. Nadmierna podaż wit. D prowadzi do nadmiernego wchłaniania wapnia z jelit oraz resorpcję kości. W konsekwencji dochodzi do odwapnienia kości, zaburzenia pracy serca, wstrząs, nadciśnienie tętnicze. Gdy w organizmie dojdzie do ubytku kości lub patologii pracy serca, zwykle jest już za późno na pomoc.

 Przyczyny hiperkalcemii:

- Nadmierne wchłaniania wapnia przez przewód pokarmowy
- Nadmiar parathormonu (często z powodu nowotworów złośliwych w gruczole)
- Nowotwory złośliwe z zajęciem kości
- Nadczynność tarczycy
- Spożywanie białka zwierzęcego

Profilaktyka hiperkalcemii:

- Rozsądna suplementacja, zarówno wit. D3, jak i samym wapniem.
- Odpowiednie źródło UVB, wyprodukowane dla jaszczurek z klimatu tropikalnego
- Unikanie białka zwierzęcego.

Nadmierna podaż wapnia, sama w sobie nie doprowadzi do hiperkalcemii. Do absorpcji wapnia niezbędna jest witamina D3, jednak faszerowanie gada wapniem „na zapas”, prowadzi do odkładania się go w postaci złogów wapniowych, co stanowi kolejny problem zdrowotny.

 Problemem dotykającym bazyliszka i agamę jest hipowitaminoza K – aby jej zapobiec, należy podawać co najmniej raz w miesiącu oseska mysiego lub ciężarną samice gupika – które SA bogate w witaminę K. Pierwszym objawem niedoboru jest biała plama, widoczna na dolnej powiece po zamknięciu przez zwierze oczu. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do odpadnięcia łusek.

MBD

Metaboliczna choroba kości jest zespołem chorób na tle żywieniowym i nieżywieniowym. U legwana zielonego najczęściej mamy do czynienia z wtórną żywieniową nadczynnością przytarczyc.

Przyczyny:

brak lub ograniczony dostęp do promieniowania UVB. Problem powstaje w sytuacjach, gdy w terrarium gada nie zainstalowano promiennika UVB, lub też lampy UVB zamontowano w sposób niewłaściwy i sprzeczny z zaleceniami producenta. Do często popełnianych błędów należy umiejscowienie żarówki poza terrarium, tak iż świeci ona przez szybę lub kratkę wentylacyjną, przez co do jaszczurki dochodzi znikoma ilość promieni. Przeterminowane żarówki/ świetlówki mimo, ze świecą nie wydzielają też wystarczającej ilości promieni UVB, dlatego należy pamiętać o ich wymianie raz na 6 miesięcy. Promiennik odpowiedni dla legwana emituje promieniowanie 5% i powinien być umieszczony w odpowiedniej odległości od jaszczurki, czyli do 30 cm nad nią. Nie należy eksperymentować z żarówkami 8% i 10%, gdyż przeznaczone są dla gadów o innych wymaganiach i mogą zaburzać procesy metaboliczne. Zbyt duża odległość między gadem a lampą powoduje ograniczone przyswajanie promieni, a zbyt bliskie grozi oparzeniami skóry i uszkodzeniem narządu wzroku. Legwan powinien mieć dostęp 12 godzin na dobę do źródła UVB.

brak lub znikoma suplementacja wapniem. Ta sytuacja ma miejsce kiedy gad nie dostaje dodatku wapniennego lub suplementacja ma miejsce zbyt rzadko. Należy pamiętać o codziennym podawaniu wapnia młodym osobnikom, a także samicom w okresie lęgowym. Samce i samice poza okresem lęgowym mogą dostawać tylko 2-3 razy w tygodniu odpowiednią dawkę tego suplementu.

Objawy metabolicznej choroby kości ze strony układu kostnego:

tak zwana "gumowa żuchwa", czyli uginanie się kości żuchwy przy silniejszym nacisku. W zaawansowanej postaci żuchwa cofa się w stosunku do szczęki przez co widoczna jest dysproporcja w budowie czaszki

obrzęk i skrzywienie kości długich takich jak kość ramienna lub udowa, w obrazie RTG widoczne jest słabe wysycenie struktury tych kości

skrzywienie kręgosłupa i żeber

często dochodzi do patologicznych złamań na skutek osłabionej struktury kośćca

Objawy ze strony układu mięśniowego:

drżenia pojedyńczych lub całych grup mięśni

upośledzona praca mięśniówki wielu układów w tym pokarmowego i rozrodczego, którym towarzyszy nawrotowe wypadanie kloaki, hemipenisów lub jajowodu.

Ponieważ są to objawy bolesne dla gada, odmawia on pobierania pokarmu, porusza się z trudem, często ciągnąc brzuchem po podłożu, a także większość doby przesypia.

Leczenie:

W przypadku zauważenie któregokolwiek z symptomów należy niezwłocznie udać się do lekarza zajmującego się leczeniem gadów. Kuracja polega na podawaniu wapnia w iniekcji, a często także leków przeciwbólowych i nawadniania pacjenta. Właściciel powinien zapewnić prawidłowe warunki, czyli dostęp do lampy UVB, a także na czas leczenia przełożyć zwierzę do terrarium wyłożonego ręcznikami papierowymi bez elementów wyposażenia. Jest to o tyle istotne by przemieszczający się gad nie spadł z wysokości lub nie uszkodził się o wyposażenie. Często do zadań opiekuna w czasie kuracji należy karmienie z ręki i podawanie wapnia doustnie według zaleceń lekarza.
Zapobieganie tej chorobie jest wbrew pozorom proste. Należy od początku chowu gada zapewnić mu stały dostęp do promieniowania UVB oraz regularnie suplementować wapń.

Zapalenie dróg oddechowych i płuc

Jest u legwanów najczęstszym schorzeniem. Wywodzi się z zapalenia jamy ustnej, które nie leczone przechodzi na inne odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego. Legwany nie posiadają przepony w związku z tym nie mogą wykrztusić zalegającej wydzieliny zapalnej. Sytuacja ta sprzyja rozwojowi chorobotwórczych mikroorganizmów.

Objawy

Początek choroby nie jest charakterystyczny jaszczurka jest letargiczna i wykazuje brak apetytu. Towarzyszą temu sapanie, kichanie, duszność i wydostająca się z nozdrzy wydzielina śluzowa i ropna. Stan taki trwa krótko bowiem schorzenie szybko osłabia legwana i może doprowadzić do zejścia.

Leczenie:

Należy rozpocząć je niezwłocznie po zaobserwowaniu niepokojących objawów. Polega na izolacji chorego zwierzęcia, podniesieniu temperatury do około 36 stopni, nawadnianiu i odżywianiu przez sondę oraz farmakoterapii. Najczęściej stosuje się antybiotyki, o których wyborze powinien zadecydować lekarz.

Zatrzymanie jaj

Jest ono wywołane najczęściej brakiem odpowiedniego miejsca w terrarium, gdzie samica mogłaby je złożyć. Jeżeli samica nie może go znaleźć,  powstrzymuje się od złożenia jaj, embriony zamierają, jajka zaczynają się psuć w ciele samicy, co powoduje zatrucie wewnętrzne i zgon.

Jeżeli w terrarium jest ciężarna samica należy zapewnić jej spokój i ustawić w terrarium skrzynkę z wilgotnym torfem. Może się także okazać, że samica jest za młoda i nie potrafi znieść jajek z powodu ich zbyt dużych rozmiarów. Jeżeli nie pomoże kąpiel w ciepłej wodzie o temperaturze około 30 stopni, należy skontaktować się z weterynarzem, ten poda oksytocynę – hormon wywołujący skurcz ciężarnej macicy.

Pasożyty

Dużym niebezpieczeństwem są też pasożyty wewnętrzne (pierwotniaki, kokcydia, tasiemce, nicienie).

Przyczyną zarażenia może być kontakt z innym zainfekowanym zwierzęciem. Objawy choroby nie są charakterystyczne. Gad może być osowiały, może mieć zwiększony lub zmniejszony apetyt. Dopiero obecność w kale dojrzałych for pasożytów pozwala właścicielowi na rozpoznanie choroby.

Leczenie

Odrobaczanie powinno być poprzedzone badaniem kału na obecność pasożytów pod mikroskopem  Jeśli badanie kału wykaże obecność pasożytów następnym krokiem odrobaczenie zwierzęcia. Weterynarz dobierze preparat i sposób przeprowadzenia odrobaczenia (najczęściej sondą prosto do żołądka). Podanie leku powinno być powtórzone do dwóch tygodniach, a jednocześnie dezynfekcji powinno być poddane całe terrarium. O doborze leku decyduje wyłącznie weterynarz.

Obrzęk powiek

Niewłaściwe żywienie i niedobory witaminowe, zwłaszcza witamina A  mogą spowodować obrzęk powiek oraz zapalenie gruczołów Hardera.

 Jako środki lecznicze stosuje się iniekcje z witamin A, D3 oraz witamin z grupy B co 10-14 dni 3 razy.

Zapalenie Spojówek

Przyczyną może być zbyt niska temperatura w terrarium, przeciąg. Objawia się to opuchlizną lub sklejeniem powiek. Wskazane jest w tym przypadku podwyższenie temperatury w terrarium oraz po wizycie u weterynarza zastosowanie antybiotyku.

Ropnie

Częstą chorobą skóry są ropnie, które są następstwem infekcji bakteryjnych oraz zainfekowanych ran. Są to na ogół wyniosłości skórne często otorbione z nieprzejrzystą zawartością.

Jak widać z przytoczonych przykładów, częstą przyczyną schorzeń u zwierząt egzotycznych jest brak wiedzy i odpowiedzialności ich właścicieli - dlatego powinno się wprowadzać jak największą świadomość u sprzedawców i hodowców. Zwierzę takie nie powinno być sprzedawane przed wcześniejszą rozmową z kupcem, w której hodowca sprawdziłby czy dana osoba zna podstawowe wymagania życiowe danego gatunku. Najczęstsze błędy wynikają z niewłaściwego żywienia, braku higieny czy niedostosowanych warunków w terrarium dla danego gatunku.  Dlatego też w diagnostyce weterynaryjnej zwierząt egzotycznych najważniejszy jest wywiad z właścicielem. Należy upewnić się czy właściciel posiada wystarczającą wiedzę o hodowli swojego pupila i czy stworzył mu właściwe warunki. Wykrycie ewentualnych błędów hodowlanych często ułatwia diagnozę.