Problemy
weterynaryjne jaszczurek tropikalnych lasów wilgotnych
Powyższy
temat, dotyczył będzie chorób i błędów hodowlanych u jaszczurek z podrzędu
Iguanidae, których naturalnym środowiskiem są lasy deszczowe. Szczególnie
wyróżnione będą 3 gatunki, mianowicie: Legwan zielony, agama błotna i
bazyliszek płatkogłowy, ze względu na to, że cieszą się one dużą popularnością
wśród hobbistów terrarystyki .
Są to duże, nadrzewne jaszczurki, wymagające bardzo zbliżonych warunków hodowlanych, przez co dotykają je podobne choroby.
Są to duże, nadrzewne jaszczurki, wymagające bardzo zbliżonych warunków hodowlanych, przez co dotykają je podobne choroby.
Warto zwrócić
uwagę, że jaszczurki te mimo, że należą do innych rodzin mogą być trzymane we
wspólnym terrarium, należy tylko pamiętać, aby było one wystarczająco duże, tak
żeby każdy gad miał swój własny rewir.
SYSTEMATYKA
Królestwo:
zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Gromada: gady
Rząd: łuskonośne
Podrząd: Iguania
Rodzina: agamowate hełmogwanowate legwanowate
Rodzaj: Physignathus Basiliscus Iguana
Gatunek: agama błotna bazyliszek płatkogłowy legwan zielony
BIOTOP I
PRZYSTOSOWANIA DO TRYBU ŻYCIA
Żyją one w
środowisku wilgotnego lasu deszczowego, czyli ciepłym i wilgotnym, oscylującym
w przedziale od 25°C do 35°C temperatury oraz 65% - 90% wilgotności. Wybierają miejsca w pobliżu wody. Często
jedna para tego gatunku zasiedla jedno duże,
obrośnięte lianami, bromeliami i storczykami, drzewo rosnące na brzegu rzeki.
Na miejsce noclegu jaszczurki wybierają zwykle stale tę samą gałąź wiszącą nad
powierzchnią wody.
Legwany zielone występują w dość szerokim pasie, od centralnej części Ameryki Pd., do południowej części Meksyku. Poza tym, populacje występują na niektórych wyspach na Oceanie spokojnym i Atlantyckim.
Ojczyzną agamy błotnej jest Azja Południowa-od Tajlandii po południowe Chiny, Wietnam i Kambodżę.
Na stosunkowo niewielkim obszarze Ameryki Środkowej rozciągającym się od wschodniej części Hondurasu przez Nikaraguę, Kostarykę do Panamy, występują bazyliszki płatkogłowe.
Podstawowym krokiem, aby uniknąć chorób tych gadów, jest zapewnienie odpowiednich warunków hodowlanych, przypominających środowisko w którym żyją naturalnie.
Legwany zielone występują w dość szerokim pasie, od centralnej części Ameryki Pd., do południowej części Meksyku. Poza tym, populacje występują na niektórych wyspach na Oceanie spokojnym i Atlantyckim.
Ojczyzną agamy błotnej jest Azja Południowa-od Tajlandii po południowe Chiny, Wietnam i Kambodżę.
Na stosunkowo niewielkim obszarze Ameryki Środkowej rozciągającym się od wschodniej części Hondurasu przez Nikaraguę, Kostarykę do Panamy, występują bazyliszki płatkogłowe.
Podstawowym krokiem, aby uniknąć chorób tych gadów, jest zapewnienie odpowiednich warunków hodowlanych, przypominających środowisko w którym żyją naturalnie.
WARUNKI HODOWLANE
Wymiary terrariów:
Wymiary terrariów:
Bazyliszek
płatkogłowy: 170 x 80 x 120 cm
Agama błotna:
150 x 80 x 170 cm
Legwan
zielony: 250 x 200 x 200 cm
Jaszczurki
te ze względu na swoją wielkość i usposobienie potrzebują bardzo obszernego
terrarium, które praktycznie nigdy nie jest za duże.
To wymagające w hodowli zwierzęta, stąd zasadniczo nie poleca się ich
początkującym terrarystom. Z racji dużych rozmiarów jakie przybierają te
jaszczurki potencjalny hodowca musi się liczyć z tym, że w ciągu życia
pojedynczego osobnika będzie musiał przynajmniej raz wymieniać zbiornik, a
docelowe terrarium zajmie sporą część powierzchni mieszkalnej.
Terraria
powinny być wilgotne i silnie zarośnięte roślinnością. Jako podłoże poleca się
mieszanki ziemi ogrodowej, torfu i mchu, można również użyć mieszkanki
substratu koksowego z piaskiem.
Szczególnie korzystna byłaby szklarnia z tropikalnym, wilgotnym mikroklimatem,
silnie zarośnięta i zaopatrzona w duży basen, łatwy do czyszczenia. Woda służy
im do picia, pływania, oddawania odchodów. Basenu nie należy ogrzewać grzałkami
akwarystycznymi, ogrzewanie, jeżeli jest konieczne należy umieścić pod basenem.
Ze względu na zdolności wspinania się tych jasczurek w terrarium powinny być
gałęzie, liczne i dość odporne rośliny (np. Philodendron, Monstera, Maranta,
Scindapsus, Ficus, Bromeliaceae). Ściany można pokryć korkiem, korą. Żywe
rośliny wpływają korzystnie na mikroklimat terrarium, przyczyniając się do
zwiększania wilgotności powietrza. Nie powinno zabraknąć ciemnych kątów i
gęstej roślinności, gdzie zwierzęta mogą się ukryć. Woda służy tym gadom do
picia, pływania i oddawania odchodów.
Oświetlenie
Cykl 12-14 godzinny, regularne naświetlanie UV wpływa pozytywnie na żywotność, barwę i rozmnażanie, naświetlanie codziennie po 20 minut z odległości 1m. Terrarystyczna świetlówka powinna emitować 5% UVB.
Wilgotność
Wilgotność powietrza w dzień 70-90%, w nocy 90-100%. W czasie pory deszczowej (od maja do listopada) wskazane jest spryskiwać terrarium 2-3 razy dziennie, przez pozostałą część roku 3-4 razy w tygodniu.
Cykl 12-14 godzinny, regularne naświetlanie UV wpływa pozytywnie na żywotność, barwę i rozmnażanie, naświetlanie codziennie po 20 minut z odległości 1m. Terrarystyczna świetlówka powinna emitować 5% UVB.
Wilgotność
Wilgotność powietrza w dzień 70-90%, w nocy 90-100%. W czasie pory deszczowej (od maja do listopada) wskazane jest spryskiwać terrarium 2-3 razy dziennie, przez pozostałą część roku 3-4 razy w tygodniu.
Temperatura
Agama: W dzień powinna
ona wynosić 25-30°C, a pod promiennikiem ciepła ok. 32-34°C. W nocy temperatura
musi być niższa i wynosić od 17- 24°C.
Bazyliszek: Od 28 do 30°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 40°C, nocą koło 22-25°C, wody natomiast 24-28°C
Legwan: Temperatura dzienna w różnych częściach terrarium powinna mieścić się w granicach 25-35°, a nawet do 38°C pod promiennikiem podczerwieni. Temperatura nocna zaś, powinna mieścić się w przedziale 20-26°
Bazyliszek: Od 28 do 30°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 40°C, nocą koło 22-25°C, wody natomiast 24-28°C
Legwan: Temperatura dzienna w różnych częściach terrarium powinna mieścić się w granicach 25-35°, a nawet do 38°C pod promiennikiem podczerwieni. Temperatura nocna zaś, powinna mieścić się w przedziale 20-26°
Żywienie:
Żywienie odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowia naszego pupila. Agamy i bazyliszki jako główny pokarm powinny otrzymywać świerszcze, karaczany lub pasikoniki, jako uzupełnienie diety można podawać mączniki, drewnojady, szarańcze i ryby. Również raz na miesiąc należy podać oseska mysiego lub ciężarna samice gupika, w celu dostarczenia niezbędnej witaminy K. Czasem można podawać owoce takie jak: papaja, figi, grejpfrut, mango czy też arbuz. W przypadku bazyliszków także warzywa (tarta marchew, ogrodowe zioła), kwiaty. Należy również podawać łatwo przyswajalny wapń, najlepiej każdego dnia. Raz w tygodniu należy podawać odpowiednia mieszankę witamin .
Bezwzględnie zabronione są: owady z żądłami (osy, pszczoły itd.), ślimaki bezskorupowe, larwy much, nabiał, pieczywo, kapusta, sałata, awokado, bluszcz i wiele innych. Jeśli nie jesteśmy pewni czy coś nadaje się jako pokarm, nie powinniśmy tego podawać jaszczurce.
Żywienie odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowia naszego pupila. Agamy i bazyliszki jako główny pokarm powinny otrzymywać świerszcze, karaczany lub pasikoniki, jako uzupełnienie diety można podawać mączniki, drewnojady, szarańcze i ryby. Również raz na miesiąc należy podać oseska mysiego lub ciężarna samice gupika, w celu dostarczenia niezbędnej witaminy K. Czasem można podawać owoce takie jak: papaja, figi, grejpfrut, mango czy też arbuz. W przypadku bazyliszków także warzywa (tarta marchew, ogrodowe zioła), kwiaty. Należy również podawać łatwo przyswajalny wapń, najlepiej każdego dnia. Raz w tygodniu należy podawać odpowiednia mieszankę witamin .
Bezwzględnie zabronione są: owady z żądłami (osy, pszczoły itd.), ślimaki bezskorupowe, larwy much, nabiał, pieczywo, kapusta, sałata, awokado, bluszcz i wiele innych. Jeśli nie jesteśmy pewni czy coś nadaje się jako pokarm, nie powinniśmy tego podawać jaszczurce.
W hodowli
Legwana zielonego staramy się, aby 80% pożywienia stanowiły rośliny zielone, a
uzupełnienie (20%) dodatki owocowo-warzywne. Do najcenniejszych roślin w
karmieniu legwanów należą: mniszek lekarski wraz z jego kwiatami, lucerna,
babka lancetowata i zwyczajna, jasnota, liście roślin strączkowych, cukinii,
rzodkiewki, koniczyna.
Należy unikać roślin trujących takich jak:
bluszcz, wilcze łyko, tojad, konwalie oraz części roślin psiankowatych, czyli
ziemniaków, pomidorów i papryki. Nie możemy również podawać sałaty, rzodkiewki
i pietruszki, ze względu na wysoką zawartość szczawianów, ani fasoli, która
zawiera puryny. Nie podaje się również białka zwierzęcego, może ono mianowicie sparaliżować
system naszego gada. Unikamy również monodiety, staramy się podawać jak
najbardziej urozmaicony pokarm.
Legwanom
należy dostarczać witamin i wapnia, gdzie spożycie wapnia nie powinno
przekraczać dziennie 100mg/kg masy ciała.
CHOROBY
Jak już wspomniano wcześniej, większość chorób wynika z niewiedzy i nieumiejętnego postępowania właścicieli, złego przygotowania terrarium lub złego żywienia. Zarówno legwany, agamy błotne jak i bazyliszki potrzebują ściśle określonych warunków hodowlanych, przypominających mikroklimat lasów wilgotnych.
Każdego z wymienionych gatunków, dotykają bardzo zbliżone problemy weterynaryjne.
Powszechnym
i często spotykanym problemem jest stres aklimatyzacyjny po wprowadzeniu
jaszczurki do nowego terrarium. Ze względu na swój nadrzewny tryb życia, często
łamią pazury, palce czy też końce ogona. Ponadto agama błotna ma
skłonność do uszkadzania sobie pyska (spotykane nawet u 70%
osobników!). Częste są również rany
(pogryzienia, podrapania) otrzymane w wyniku potyczek z innymi osobnikami lub
podczas godów. Skutkiem zbyt niskiej
wilgotności powietrza w terrarium jest uszkodzenie nerek i dna moczanowa,
jej nadmiar z kolei może wywołać grzybicę. Jeśli chodzi o temperaturę,
jej nadmierny spadek może wywołać wychłodzenie, a nadmierny jej wzrost
może powodować przegrzanie organizmu. Źle zainstalowane oświetlenie,
jest często przyczyną poparzeń. Jaszczurki mogą też mieć problem z
zalegającą wylinką. Inne przypadłości dotykające opisane gatunki to: zatrzymanie
jaj, wypadnięcie kloaki, infekcje układu oddechowego, infekcje oczu, zgnilec
pyska, ropnie, martwica. Skutkami nieprawidłowo prowadzonej diety, mogą być
hiper- i hipowitaminoza. U agamy i bazyliszka – jako mięsożerców, częste
są hipowitaminozy K. Bardzo niebezpieczną jednostka chorobową jest osteodystrofia
pokarmowa – MBD, której następstwem jest krzywica. Zwierzęta te są
dodatkowo nękane często przez pasożyty (zarówno zewnętrzne jak i
wewnętrzne) i roztocza.
Opis szczegółowy
najczęstszych przypadłości
Stres aklimatyzacyjny
Jest to zespół objawów odstresowych, występujących najczęściej po zakupie gada i zmianie jego miejsca pobytu. Dla każdego zwierzęcia przeprowadzka jest dużym przeżyciem, ale większość jaszczurek szybko przyzwyczaja się do nowego miejsca i szybko zaczyna jeść (wyjątkowo podatne na stres są bazyliszki, gdyż z natury są zwierzętami bardzo płochliwymi).
Jest to zespół objawów odstresowych, występujących najczęściej po zakupie gada i zmianie jego miejsca pobytu. Dla każdego zwierzęcia przeprowadzka jest dużym przeżyciem, ale większość jaszczurek szybko przyzwyczaja się do nowego miejsca i szybko zaczyna jeść (wyjątkowo podatne na stres są bazyliszki, gdyż z natury są zwierzętami bardzo płochliwymi).
Objawy:
Przyjmowanie
ciemniej barwy
Zamykanie
oczu
Odmowa
przyjmowania pokarmu
Wpadanie w
panikę na widok właściciela
Udawanie
martwego
Profilaktyka:
Na początku
warto zakryć szyby terrarium ręcznikiem lub kocem, tak aby jaszczurka nie
stresowała się dodatkowo przechodzącymi przy zbiorniku ludźmi
Nie wolno
dotykać jaszczurki, zbliżać do niej rąk
Nie wolno
otwierać terrarium bez potrzeby
Najważniejsze
jest to by gad w spokoju przywykł do nowego miejsca
Jeśli
niejedzenie przedłuża się, a jaszczurka zaczyna wyraźnie chudnąc i słabnie,
konieczna jest wizyta u dobrego lek. Wet., specjalisty od gadów, który poda
jaszczurce coś na wzmocnienie i poradzi co dalej robić.
Złamania pazurów,
palców i ogona
Długie
palce są podatne na najróżniejsze urazy, zdarza się że jaszczurka wetknie palec
w siatkę wentylacyjną lub między konary. W ten sposób łatwo może sobie wyrwać
pazury, a nawet połamać palce. Rana po oderwanym pazurze zwykle bardzo krwawi.
Jeśli jaszczurka nie stresuje się przeprowadzkami, warto ja przenieść na kilka
dni do sterylnego terrarium, a ranę odkazić. Pazur po kilku tygodniach
odrośnie. Gorsza sytuacja jest w przypadku złamania jednego lub więcej palców.
Palce są tak wąskie, że nie da się ich ani usztywnić ani zabezpieczyć przed
kolejnymi uszkodzeniami. Jeśli przerwaniu uległy ważne naczynia krwionośne
palec zostanie odrzucony. W wypadku złamania palców należy koniecznie udać się
do lek. Wet., który stwierdzi czy konieczna jest amputacja czy nie. Jeśli palec
jest bezwładny, gad będzie go przydeptywać, co będzie powodowało kolejne
uszkodzenia i Duzy ból – w takim wypadku koniczne jest odcięcie palca. Gady bez
jednego czy dwóch palców w łapie radzą sobie doskonale i nie maja problemów ze
wspinaczka i polowaniem.
Zwierzęta
te często uszkadzają sobie bardzo długie ogony, zdarza się ze końcówka usycha i
odpada. W większości przypadków wystarczy obserwować czy wszystko dobrze się
goi. Można oczywiście odkazić ranę H2O2. Jeżeli zauważymy, że martwica czy
zasychanie ogona bardzo szybko postępuje lub wychodzi poza widoczne uszkodzenie
lub jeśli zauważymy zakażenie należy udać się do lek. Wet., który podejmie
decyzje o ewentualnej amputacji i dalszym leczeniu.
Uszkodzenie pyska
Uszkodzenie pyska
Najbardziej
słyną z tej przypadłości agamy błotne, w zasadzie bardzo ciężko znaleźć agamę z
zupełnie nieuszkodzonym pyskiem. Najczęstszą przyczyną jest zbyt małe
terrarium, przez co gady chodzą wzdłuż szyby i trą o nie pyskami. Okaleczenie
może tez nastąpić przez atak paniki , na skutek którego agama wbiega na szybę z
dużą prędkością. Ważne jest tez, aby w terrarium była dostateczna ilość konarów
i roślin, wtedy agama nie ma możliwości skakania z dużych wysokości wprost na
szybę. Bardzo ważna jest codzienna zmiana wody w basenie, ponieważ agama po
uszkodzeniu pyska może wejść do basenu i tym samym doprowadzić do zakażenia
rany brudną wodą. Jeśli nasza agama
przejawia takie zachowania trzeba jak najszybciej zabezpieczyć terrarium.
Leczenie:
W przypadku
niewielkich ran wystarczy je przemyć H2O2, rozległe rany lub infekcje pyska
wymagają skontaktowania się z lek. Wet., który podejmie właściwe kroki, by
pomoc zwierzęciu
na skutek skoku z dużej wysokości, może dojść do uszkodzenia nawet kości pyska – w takim wypadku wizyta u lek. Wet. Jest konieczna.
na skutek skoku z dużej wysokości, może dojść do uszkodzenia nawet kości pyska – w takim wypadku wizyta u lek. Wet. Jest konieczna.
Zgnilec pyska
Jest to zakaźne zapalenie jamy ustnej, najczęściej wywoływane przez bakterie z rodzaju Pseudomonas lub Aeromonas. Najczęściej występuje u agam, u których doszło do zakażenia przez kontakt uszkodzonego pyska z brudna woda w basenie. Przyczyna zapalenia może być tez ropień.
Jest to zakaźne zapalenie jamy ustnej, najczęściej wywoływane przez bakterie z rodzaju Pseudomonas lub Aeromonas. Najczęściej występuje u agam, u których doszło do zakażenia przez kontakt uszkodzonego pyska z brudna woda w basenie. Przyczyna zapalenia może być tez ropień.
Leczenie:
Należy się
udać do lek.wet., który zastosuje odpowiedni antybiotyk, stosuje się także
przemywanie jamy ustnej roztworami antyseptycznymi oraz podaje witaminy B i C.
Profilaktyka
Aby nie dopuścić do rozwinięcia się choroby, należy zapewni jak najlepsze warunki bytowe, zróżnicowaną bogatą w witaminy i mikroelementy dietę oraz dbać o czystość wody w basenie.
Aby nie dopuścić do rozwinięcia się choroby, należy zapewni jak najlepsze warunki bytowe, zróżnicowaną bogatą w witaminy i mikroelementy dietę oraz dbać o czystość wody w basenie.
Problemy z wylinką
Jeżeli widzimy poprzyklejane na całym ciele jaszczurki twarde, niewielkie kawałki wylinki, które tygodniami nie chcą zejść, oznacza to, że jaszczurka ma poważny problem z wylinką.
Przyczyny:
Zbyt niska
wilgotność powietrza
Niedobór
witamin w diecie
Zbyt mocne
oświetlenie UVB
Złe
ogrzewanie
Grzybica
Infekcja
skóry
Leczenie:
Do basenu
wlewamy letnia wodę i delikatnie wkładamy tam jaszczurkę tak, aby się nie
wystraszyła. Dłuższa kąpiel powoduje rozmięknięcie starej skóry i pomoże ja
zrzucić. Można również podać witaminę A. Absolutnie nie można ciągnąc za stara
skórę, ponieważ bardzo łatwo można w ten sposób zranić gada.
Skaza (dna)
moczanowa:
Przemiany białka w organizmie gada kończą się wraz z powstaniem kwasu moczowego, który jest za pomocą nerek usuwany z organizmu. W przypadku:
- Nadmiernej podaży białka w karmie (pokarmy zwierzęcej oraz karmy dla psów i kotów)
- Uszkodzenia nerek przez:
- nieodpowiednie nawodnienie organizmu przy nadmiernej podaży białka lub antybiotyków (zbyt niska wilgotność lub brak dostępu do czystej wody)
- nadmiar fosforu w diecie
- choroby bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze
- toksyny i metale ciężkie.
W takim przypadku dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego i jego soli we krwi (hiperurikemia), co doprowadza do precypitacji kryształów moczanowych w obrębie narządów wewnętrznych i stawów. Stan chorobowy związany z odkładaniem moczanów w obrębie narządów wewnętrznych - nazywamy dną trzewną (trzewiową) (kryształy odkładają się w wątrobie, nerkach, śledzionie, osierdziu, jelitach oraz w tkance podskórnej i pod językiem), a w obrębie stawów-dną stawową (powstają guzki dnawe).
Przemiany białka w organizmie gada kończą się wraz z powstaniem kwasu moczowego, który jest za pomocą nerek usuwany z organizmu. W przypadku:
- Nadmiernej podaży białka w karmie (pokarmy zwierzęcej oraz karmy dla psów i kotów)
- Uszkodzenia nerek przez:
- nieodpowiednie nawodnienie organizmu przy nadmiernej podaży białka lub antybiotyków (zbyt niska wilgotność lub brak dostępu do czystej wody)
- nadmiar fosforu w diecie
- choroby bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze
- toksyny i metale ciężkie.
W takim przypadku dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego i jego soli we krwi (hiperurikemia), co doprowadza do precypitacji kryształów moczanowych w obrębie narządów wewnętrznych i stawów. Stan chorobowy związany z odkładaniem moczanów w obrębie narządów wewnętrznych - nazywamy dną trzewną (trzewiową) (kryształy odkładają się w wątrobie, nerkach, śledzionie, osierdziu, jelitach oraz w tkance podskórnej i pod językiem), a w obrębie stawów-dną stawową (powstają guzki dnawe).
Objawy:
- osowienie
- odwodnienie
- nadmierne pragnienie/nadmierne wydalanie moczu
- zaburzenia termoregulacji
- żółtawy mocz
- spadek tonusu mięśni
- obrzęk stawów i kulawizna (dna stawowa)
- obrzęk i dysfunkcja narządów wewnętrznych
- osowienie
- odwodnienie
- nadmierne pragnienie/nadmierne wydalanie moczu
- zaburzenia termoregulacji
- żółtawy mocz
- spadek tonusu mięśni
- obrzęk stawów i kulawizna (dna stawowa)
- obrzęk i dysfunkcja narządów wewnętrznych
Leczenie:
W
większości przypadków nieskuteczne, gdyż zmiany w obrębie nerek oraz złogi
moczanów są zmianami nieodwracalnymi. Leczenie powinno zostać rozpoczęte od
zmiany diety i właściwego nawodnienia organizmu. Należy wyeliminować
potencjalne przyczyny uszkodzenia nerek.
W przypadku legwanów, ażeby zapobiec tej chorobie należy przede wszystkim wyeliminować z diety karmę wysokobiałkową pochodzenia zwierzęcego.
W przypadku legwanów, ażeby zapobiec tej chorobie należy przede wszystkim wyeliminować z diety karmę wysokobiałkową pochodzenia zwierzęcego.
Wychłodzenie,
przegrzanie i poparzenia
Wychłodzenie organizmu gadów tropikalnych jest bardzo niebezpieczne. Istnieją dwa podstawowe zagrożenia- przewóz zwierzęcia w zimie i ucieczka gada z terrarium. Do przewozu gadów najlepiej stosować styropianowe pojemniki z włożonym do środka termoforem. Z własnego doświadczenia wiemy, że do ogrzewania pojemnika idealnie nadają się ogrzewacze do rąk używane przez narciarzy.
Wychłodzenie organizmu gadów tropikalnych jest bardzo niebezpieczne. Istnieją dwa podstawowe zagrożenia- przewóz zwierzęcia w zimie i ucieczka gada z terrarium. Do przewozu gadów najlepiej stosować styropianowe pojemniki z włożonym do środka termoforem. Z własnego doświadczenia wiemy, że do ogrzewania pojemnika idealnie nadają się ogrzewacze do rąk używane przez narciarzy.
Przekroczenie
górnej granicy o 5-10°C może skutkować przegrzaniem
i poważnymi uszkodzeniami narządów wewnętrznych.
Objawami
przegrzania są:
otwieranie
pyska, przez co gad próbuje się schłodzić,
przesiadywanie
na kratkach wentylacyjnych,
szukanie
zacienionego miejsca,
przebywanie
większości czasu w basenie,
próba
zakopania się w podłożu lub wciśnięcia się za elementy wystroju.
Leczenie w
przypadku przegrzania:
Przegrzanego
gada należy jak najszybciej przenieść do chłodnego pomieszczenia. Stopniowe
obniżanie temperatury wewnętrznej ciała można uzyskać kąpiąc pupila w letniej
(nie zimnej!) wodzie.
Poparzenia
Zdarza się,
że jaszczurka poparzy się o sprzęt zamontowany w terrarium. Z reguły sprawcami
poparzenia są dostępne w wielu sklepach skałki i kamienie grzewcze, które
absolutnie nie mogą znaleźć się w terrarium. Oprócz tego przyczyna poparzeń
mogą być zbyt blisko umieszczone żarówki grzewcze, zbyt duża moc żarówek
grzewczych.
W takiej sytuacji należy skontaktować się z lek. Wet., który zastosuje odpowiednie maści lub opatrunki. Następnie jaszczurkę przenosimy do osobnego terrarium, gdzie zamiast ściółki stosujemy papierowe ręczniki.
W takiej sytuacji należy skontaktować się z lek. Wet., który zastosuje odpowiednie maści lub opatrunki. Następnie jaszczurkę przenosimy do osobnego terrarium, gdzie zamiast ściółki stosujemy papierowe ręczniki.
Problemy z witaminami
Głownie
dotyczą one gospodarki wapniowej i związanej z jej zaburzeniami hiper- lub
hipokalcemii.
Hipokalcemia
To stan, w
którym stężenie wapnia w organizmie gada spadł do krytycznego poziomu. Jest to
bardzo niebezpieczna sytuacja, która zwykle prowadzi do zmian fizycznych:
krzywicy, MBD albo śmierci legwana. Najbardziej narażone na skutki hipokalcemii
są młode osobniki.
Najczęstsze
przyczyny hipokalcemii:
-
Niewłaściwa dieta. Nadmierna ilość szczawianów w spożywanej roślinności
- Brak właściwej suplementacji
- Brak źródła UVB. Nie zachodzi synteza wit. D3 w organizmie
- Zaburzenia metabolizmu. Uszkodzenia narządów absorbujących (wątroba, nerki, jelito cienkie)
- Brak właściwej suplementacji
- Brak źródła UVB. Nie zachodzi synteza wit. D3 w organizmie
- Zaburzenia metabolizmu. Uszkodzenia narządów absorbujących (wątroba, nerki, jelito cienkie)
Hiperkalcemia
To stan
odwrotny do hipokalcemii, jednak niemniej niebezpieczny. U gadów wynika zwykle
z powodu złej suplementacji. Nadmierna podaż wit. D prowadzi do nadmiernego
wchłaniania wapnia z jelit oraz resorpcję kości. W konsekwencji dochodzi do
odwapnienia kości, zaburzenia pracy serca, wstrząs, nadciśnienie tętnicze. Gdy
w organizmie dojdzie do ubytku kości lub patologii pracy serca, zwykle jest już
za późno na pomoc.
Przyczyny hiperkalcemii:
- Nadmierne
wchłaniania wapnia przez przewód pokarmowy
- Nadmiar parathormonu (często z powodu nowotworów złośliwych w gruczole)
- Nowotwory złośliwe z zajęciem kości
- Nadczynność tarczycy
- Spożywanie białka zwierzęcego
- Nadmiar parathormonu (często z powodu nowotworów złośliwych w gruczole)
- Nowotwory złośliwe z zajęciem kości
- Nadczynność tarczycy
- Spożywanie białka zwierzęcego
Profilaktyka
hiperkalcemii:
- Rozsądna
suplementacja, zarówno wit. D3, jak i samym wapniem.
- Odpowiednie źródło UVB, wyprodukowane dla jaszczurek z klimatu tropikalnego
- Unikanie białka zwierzęcego.
- Odpowiednie źródło UVB, wyprodukowane dla jaszczurek z klimatu tropikalnego
- Unikanie białka zwierzęcego.
Nadmierna
podaż wapnia, sama w sobie nie doprowadzi do hiperkalcemii. Do absorpcji wapnia
niezbędna jest witamina D3, jednak faszerowanie gada wapniem „na zapas”,
prowadzi do odkładania się go w postaci złogów wapniowych, co stanowi kolejny
problem zdrowotny.
Problemem dotykającym bazyliszka
i agamę jest hipowitaminoza K – aby
jej zapobiec, należy podawać co najmniej raz w miesiącu oseska mysiego lub ciężarną
samice gupika – które SA bogate w witaminę K. Pierwszym objawem niedoboru jest
biała plama, widoczna na dolnej powiece po zamknięciu przez zwierze oczu. W
skrajnych przypadkach może dojść nawet do odpadnięcia łusek.
MBD
Metaboliczna choroba kości jest zespołem chorób na tle
żywieniowym i nieżywieniowym. U legwana zielonego
najczęściej mamy do czynienia z wtórną żywieniową nadczynnością przytarczyc.
Przyczyny:
brak lub ograniczony dostęp do promieniowania UVB. Problem powstaje w sytuacjach, gdy w
terrarium gada nie zainstalowano promiennika UVB, lub też lampy UVB zamontowano
w sposób niewłaściwy i sprzeczny z zaleceniami producenta. Do często
popełnianych błędów należy umiejscowienie żarówki poza terrarium, tak iż świeci
ona przez szybę lub kratkę wentylacyjną, przez co do jaszczurki dochodzi
znikoma ilość promieni. Przeterminowane żarówki/ świetlówki mimo, ze świecą nie
wydzielają też wystarczającej ilości promieni UVB, dlatego należy pamiętać o
ich wymianie raz na 6 miesięcy. Promiennik odpowiedni dla legwana emituje
promieniowanie 5% i powinien być umieszczony w odpowiedniej odległości od
jaszczurki, czyli do 30 cm nad nią. Nie należy eksperymentować z żarówkami 8% i
10%, gdyż przeznaczone są dla gadów o innych wymaganiach i mogą zaburzać
procesy metaboliczne. Zbyt duża odległość między gadem a lampą powoduje
ograniczone przyswajanie promieni, a zbyt bliskie grozi oparzeniami skóry i
uszkodzeniem narządu wzroku. Legwan powinien mieć dostęp 12 godzin na dobę do źródła
UVB.
brak lub znikoma suplementacja wapniem. Ta sytuacja ma miejsce kiedy gad nie
dostaje dodatku wapniennego lub suplementacja ma miejsce zbyt rzadko. Należy
pamiętać o codziennym podawaniu wapnia młodym osobnikom, a także samicom w
okresie lęgowym. Samce i samice poza okresem lęgowym mogą dostawać tylko 2-3
razy w tygodniu odpowiednią dawkę tego suplementu.
Objawy
metabolicznej choroby kości ze strony układu kostnego:
tak zwana "gumowa
żuchwa", czyli uginanie się kości żuchwy przy silniejszym nacisku. W
zaawansowanej postaci żuchwa cofa się w stosunku do szczęki przez co widoczna
jest dysproporcja w budowie czaszki
obrzęk
i skrzywienie kości długich takich jak kość ramienna lub udowa, w obrazie RTG
widoczne jest słabe wysycenie struktury tych kości
skrzywienie kręgosłupa i żeber
często dochodzi do patologicznych
złamań na skutek osłabionej struktury kośćca
Objawy
ze strony układu mięśniowego:
drżenia
pojedyńczych lub całych grup mięśni
upośledzona
praca mięśniówki wielu układów w tym pokarmowego i rozrodczego, którym
towarzyszy nawrotowe wypadanie kloaki, hemipenisów lub jajowodu.
Ponieważ są to objawy bolesne dla gada,
odmawia on pobierania pokarmu, porusza się z trudem, często ciągnąc brzuchem po
podłożu, a także większość doby przesypia.
Leczenie:
W przypadku zauważenie któregokolwiek z
symptomów należy niezwłocznie udać się do lekarza zajmującego się leczeniem
gadów. Kuracja polega na podawaniu wapnia w iniekcji, a często także leków
przeciwbólowych i nawadniania pacjenta. Właściciel powinien zapewnić prawidłowe
warunki, czyli dostęp do lampy UVB, a także na czas leczenia przełożyć zwierzę
do terrarium wyłożonego ręcznikami papierowymi bez elementów wyposażenia. Jest
to o tyle istotne by przemieszczający się gad nie spadł z wysokości lub nie
uszkodził się o wyposażenie. Często do zadań opiekuna w czasie kuracji należy
karmienie z ręki i podawanie wapnia doustnie według zaleceń lekarza.
Zapobieganie tej chorobie jest wbrew pozorom proste. Należy od początku chowu gada zapewnić mu stały dostęp do promieniowania UVB oraz regularnie suplementować wapń.
Zapobieganie tej chorobie jest wbrew pozorom proste. Należy od początku chowu gada zapewnić mu stały dostęp do promieniowania UVB oraz regularnie suplementować wapń.
Zapalenie dróg oddechowych i płuc
Jest u legwanów najczęstszym
schorzeniem. Wywodzi się z zapalenia jamy ustnej, które nie leczone przechodzi
na inne odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego. Legwany nie posiadają
przepony w związku z tym nie mogą wykrztusić zalegającej wydzieliny zapalnej. Sytuacja
ta sprzyja rozwojowi chorobotwórczych mikroorganizmów.
Objawy
Początek
choroby nie jest charakterystyczny jaszczurka jest letargiczna i wykazuje brak
apetytu. Towarzyszą temu sapanie, kichanie, duszność i wydostająca się z
nozdrzy wydzielina śluzowa i ropna. Stan taki trwa krótko bowiem schorzenie
szybko osłabia legwana i może doprowadzić do zejścia.
Leczenie:
Należy
rozpocząć je niezwłocznie po zaobserwowaniu niepokojących objawów. Polega na
izolacji chorego zwierzęcia, podniesieniu temperatury do około 36 stopni,
nawadnianiu i odżywianiu przez sondę oraz farmakoterapii. Najczęściej stosuje
się antybiotyki, o których wyborze powinien zadecydować lekarz.
Zatrzymanie jaj
Jest
ono wywołane najczęściej brakiem odpowiedniego miejsca w terrarium, gdzie
samica mogłaby je złożyć. Jeżeli samica nie może go znaleźć, powstrzymuje się od złożenia jaj, embriony
zamierają, jajka zaczynają się psuć w ciele samicy, co powoduje zatrucie
wewnętrzne i zgon.
Jeżeli w terrarium jest ciężarna samica
należy zapewnić jej spokój i ustawić w terrarium skrzynkę z wilgotnym torfem.
Może się także okazać, że samica jest za młoda i nie potrafi znieść jajek z
powodu ich zbyt dużych rozmiarów. Jeżeli nie pomoże kąpiel w ciepłej wodzie o
temperaturze około 30 stopni, należy skontaktować się z weterynarzem, ten poda
oksytocynę – hormon wywołujący skurcz ciężarnej macicy.
Pasożyty
Dużym niebezpieczeństwem są też pasożyty wewnętrzne
(pierwotniaki, kokcydia, tasiemce, nicienie).
Przyczyną
zarażenia może
być kontakt z innym zainfekowanym zwierzęciem. Objawy choroby nie są
charakterystyczne. Gad może być osowiały, może mieć zwiększony lub zmniejszony
apetyt. Dopiero obecność w kale dojrzałych for pasożytów pozwala właścicielowi
na rozpoznanie choroby.
Leczenie
Odrobaczanie powinno być poprzedzone badaniem kału na
obecność pasożytów pod mikroskopem Jeśli
badanie kału wykaże obecność pasożytów następnym krokiem odrobaczenie
zwierzęcia. Weterynarz dobierze preparat i sposób przeprowadzenia odrobaczenia
(najczęściej sondą prosto do żołądka). Podanie leku powinno być powtórzone do
dwóch tygodniach, a jednocześnie dezynfekcji powinno być poddane całe
terrarium. O doborze leku decyduje wyłącznie weterynarz.
Obrzęk powiek
Niewłaściwe żywienie i niedobory witaminowe, zwłaszcza
witamina A mogą spowodować obrzęk powiek
oraz zapalenie gruczołów Hardera.
Jako środki lecznicze stosuje się iniekcje z
witamin A, D3 oraz witamin z grupy B co 10-14 dni 3 razy.
Zapalenie
Spojówek
Przyczyną może być zbyt niska temperatura w terrarium,
przeciąg. Objawia się to opuchlizną lub sklejeniem powiek. Wskazane jest w tym
przypadku podwyższenie temperatury w terrarium oraz po wizycie u weterynarza
zastosowanie antybiotyku.
Ropnie
Częstą chorobą skóry są ropnie, które są następstwem
infekcji bakteryjnych oraz zainfekowanych ran. Są to na ogół wyniosłości skórne
często otorbione z nieprzejrzystą zawartością.
Jak
widać z przytoczonych przykładów, częstą przyczyną schorzeń u zwierząt egzotycznych
jest brak wiedzy i odpowiedzialności ich właścicieli - dlatego powinno się
wprowadzać jak największą świadomość u sprzedawców i hodowców. Zwierzę takie
nie powinno być sprzedawane przed wcześniejszą rozmową z kupcem, w której
hodowca sprawdziłby czy dana osoba zna podstawowe wymagania życiowe danego
gatunku. Najczęstsze błędy wynikają z niewłaściwego żywienia, braku higieny czy
niedostosowanych warunków w terrarium dla danego gatunku. Dlatego też w diagnostyce weterynaryjnej
zwierząt egzotycznych najważniejszy jest wywiad z właścicielem. Należy upewnić
się czy właściciel posiada wystarczającą wiedzę o hodowli swojego pupila i czy
stworzył mu właściwe warunki. Wykrycie ewentualnych błędów hodowlanych często
ułatwia diagnozę.